道德经原文第一章 dào kě dào ,fēi cháng dào míng kě míng ,fēi cháng míng 道 可 道 , 非 常 道 名 可 名 ,非 常 名 wú míng tiān dì zhī shǐ ,yǒu míng wàn wù zhī mǔ 无 名 天 地 之 始 有 名 万 物 之 母 故 cháng wú yù yǐ guān qí miào ; cháng yǒu yù yǐ guān qí jiǎo 常 无 欲 以 观 其 妙 ; 常 有 欲 以 观 其 徼 (jiào) cǐ liǎng zhě tóng chū ér yì míng ,tóng wèi zhī (jiào) 此 两 者 同 出 而 异 名 ,同 谓 之 xuán ,xuán zhī yòu xuán ,zhòng miào zhī mén 玄 ,玄 之 又 玄 , 众 妙 之 门 第二章 tiān xià jiē zhī měi zhī wéi měi ,sī è yǐ jiē zhī shàn 天 下 皆 知 美 之 为 美 ,斯 恶已 皆 知 善 zhī wéi shàn ,sī bù shàn yǐ 。
gù yǒu wú xiāng shēng ,nán 之 为 善 ,斯 不 善 已 故 有 无 相 生 ,难 yì xiāng chéng ,cháng duǎn xiāng xíng ,gāo xià xiāng qīng 易 相 成 , 长 短 相 形 , 高 下 相 倾 ,yīn shēng xiāng hè ,qián hòu xiāng suí shì yǐ shèng rén ,音 声 相 和 , 前 后 相 随 是 以 圣 人 chù wú wéi zhī shì ,xíng bù yán zhī jiào ;wàn wù zuò yān 处 无 为 之 事 行 不 言 之 教 ;万 物 作 焉 ér bù cí ,shēng ér bù yǒu ,wéi ér bù shì , gōng chéng ér 而 不 辞 生 而 不 有 为 而 不 恃 , 功 成 而 fú jū fū wéi fú jū ,shì yǐ bù qù 弗 居 夫 唯 弗 居 是 以 不 去 。
第三章 bù shàng xián ,shǐ mín bù zhēng ;bù guì nán de zhī huò ,不 尚 贤 , 使 民 不 争 ; 不 贵 难 得 之 货 ,shǐ mín bù wéi dào ;bú jiàn kě yù ,shǐ mín xīn bù luàn 使 民 不 为 盗 ;不 见 可 欲 使 民 心 不 乱 shì yǐ shèng rén zhī zhì ,xū qí xīn ,shí qí fù , ruò 是 以 圣 人 之 治 虚 其 心 实 其 腹 , 弱 qí zhì ,qiáng qí gǔ cháng shǐ mín wú zhī wú yù shǐ 其 志 , 强 其 骨 常 使 民 无 知 无 欲 使 fū zhì zhě bù gǎn wéi yě wéi wú wéi ,zé wú bù zhì 夫 智 者 不 敢 为 也 为 无 为 ,则 无 不 治 第四章 dào chōng ér yòng zhī huò bù yíng ,yuān xī sì wàn wù zhī 道 冲 而 用 之 或 不 盈 , 渊 兮 似 万 物 之 zōng ;cuò qí ruì ,jiě qí fēn ,hé qí guāng ,tóng qí chén 宗 ;挫 其 锐 ,解 其 纷 ,和 其 光 , 同 其 尘 ,zhàn (chén,tōng jiǎ zì “chén ”) xī sì huò cún 。
wú bù , 湛 (chén, 通 假 字 “ 沉 ”) 兮 似 或 存 吾 不 zhī shuí zhī zǐ ,xiàng dì zhī xiān 知 谁 之 子 , 象 帝 之 先 第五章 tiān dì bù rén ,yǐ wàn wù wéi chú gǒu ; shèng rén bù rén 天 地 不 仁 ,以 万 物 为 刍 狗 ; 圣 人 不 仁 ,yǐ bǎi xìng wéi chú gǒu tiān dì zhī jiān ,qí yóu tuó ,以 百 姓 为 刍 狗 天 地 之 间 ,其 犹 橐 yuè (tuóyuè) hū ﹖ xū ér bù qū ,dòng ér yù chū duō yán 龠 (tuóyuè) 乎 ﹖ 虚 而 不 屈 , 动 而 愈 出 多 言 shù qióng ,bù rú shǒu zhōng 数 穷 ,不 如 守 中 第六章 gǔ shén bù sǐ ,shì wèi xuán pìn (pìn)xuán pìn zhī mén 谷 神 不 死 ,是 谓 玄 牝 (pìn) 玄 牝 之 门 ,shì wèi tiān dì gēn 。
mián mián ruò cún ,yòng zhī bù qín ,是 谓 天 地 根 绵 绵 若 存 , 用 之 不 勤 第七章 tiān cháng dì jiǔ tiān dì suǒ yǐ néng cháng qiě jiǔ zhě 天 长 地 久 天 地 所 以 能 长 且 久 者 ,yǐ qí bù zì shēng ,gù néng cháng shēng shì yǐ shèng rén ,以 其 不 自 生 ,故 能 长 生 是 以 圣 人 hòu qí shēn ér shēn xiān ;wài qí shēn ér shēn cún fēi 后 其 身 而 身 先 ;外 其 身 而 身 存 非 yǐ qí wú sī xié ,gù néng chéng qí sī 以 其 无 私 邪 ,故 能 成 其 私 第八章 shàng shàn ruò shuǐ shuǐ shàn lì wàn wù ér bù zhēng ,chǔ 上 善 若 水 水 善 利 万 物 而 不 争 ,处 zhòng rén zhī suǒ è , gù jǐ yú dào 。
jū shàn dì ,xīn 众 人 之 所 恶, 故 几 于 道 居 善 地 ,心 shàn yuān ,yǔ shàn rén ,yán shàn xìn ,zhèng shàn zhì ,shì 善 渊 ,与 善 仁 ,言 善 信 , 正 善 治 ,事 shàn néng ,dòng shàn shí fū wéi bù zhēng ,gù wú yóu 善 能 , 动 善 时 夫 唯 不 争 ,故 无 尤 第九章 chí ér yíng zhī ,bù rú qí yǐ ;chuāi ér ruì zhī ,bù kě zhǎng 持 而 盈 之, 不 如 其 已 ;揣 而 锐 之 ,不 可 长 bǎo jīn yù mǎn táng ,mò zhī néng shǒu ; fù guì ér jiāo 保 金 玉 满 堂 ,莫 之 能 守 ; 富 贵 而 骄 ,zì wèi qí jiù gōng suì shēn tuì ,tiān zhī dào yě ,自 遗 其 咎 功 遂 身 退 , 天 之 道 也 第十章 zǎi yíng pò bào yī ,néng wú lí hū ?tuán qì zhì róu ,néng 载 营 魄 抱 一 , 能 无 离 乎 ? 抟 气 致 柔 , 能 yīng ér hū ?dí chú xuán lǎn (jiàn),néng wú cī hū ?ài mín 婴 儿 乎 ?涤 除 玄 览 (jiàn), 能 无 疵 乎 ?爱 民 zhì guó ,néng wú zhī hū ?tiān mén kāi hé ,néng wéi cí hū 治 国 , 能 无 知 乎 ? 天 门 开 阖 , 能 为 雌 乎 ? míng bái sì dá ,néng wú wéi hū ? shēng zhī xù zhī 。
明 白 四 达 , 能 无 为 乎 ? 生 之 畜 之 shēng ér bù yǒu ,wéi ér bù shì ,cháng ér bù zǎi ,shì wèi 生 而 不 有 ,为 而 不 恃 , 长 而 不 宰 ,是 谓 xuán dé 玄 德 第十一章 sān shí fú gòng yī gū (gǔ),dāng qí wú ,yǒu chē zhī yòng 三 十 辐 共 一 毂 (gǔ), 当 其 无 ,有 车 之 用 shān zhí (shān zhí) yǐ wéi qì ,dāng qí wú ,yǒu qì zhī 埏 埴 (shān zhí) 以 为 器 , 当 其 无 ,有 器 之 yòng záo hù yǒu (yǒu ) yǐ wéi shì ,dāng qí wú ,yǒu shì 用 凿 户 牖 (yǒu ) 以 为 室 , 当 其 无 ,有 室 zhī yòng gù yǒu zhī yǐ wéi lì ,wú zhī yǐ wéi yòng 之 用 故 有 之 以 为 利 ,无 之 以 为 用 第十二章 wǔ sè lìng rén mù máng ,wǔ yīn lìng rén ěr lóng ,wǔ wèi 五 色 令 人 目 盲 ,五 音 令 人 耳 聋 ,五 味 lìng rén kǒu shuǎng ,chí chěng tián (tián) liè lìng rén 令 人 口 爽 ,驰 骋 畋 (tián) 猎 令 人 xīn fā kuáng ,nán de zhī huò lìng rén xíng fáng 。
shì yǐ 心 发 狂 ,难 得 之 货 令 人 行 妨 是 以 shèng rén wéi fù bù wéi mù ,gù qù bǐ qǔ cǐ 圣 人 为 腹 不 为 目 ,故 去 彼 取 此 第十三章 chǒng rǔ ruò jīng ,guì dà huàn ruò shēn hé wèi chǒng rǔ 宠 辱 若 惊 ,贵 大 患 若 身 何 谓 宠 辱 ruò jīng ?chǒng wéi xià ,de zhī ruò jīng ,shī zhī ruò jīng 若 惊 ? 宠 为 下 ,得 之 若 惊 ,失 之 若 惊 ,shì wèi chǒng rǔ 。