dxu 大学 d xu zh do zi mng mng d zi qn mn 大 学 之 道,在 明明 德,在 亲 民 zi zh y zh shn zh zh r hu yu dng ,在止于 至 善知止而 后有 定 ,dng r hu nng jng ,jng r hu nng n ,n , 定而 后 能 静, 静而 后 能 安 ,安 r hu nng l ,l r hu nng d w yu bn 而 后 能虑,虑而 后 能得 物 有 本 m ,sh yu zhng sh ,zh su xin hu ,z jn 末 ,事有终始,知所 先后,则 近 do y 道矣 g zh y mng mng d y tin xi zh ,xin 古 之欲明 明德 于天下者, 先 zh q gu ,y zh q gu zh ,xin q q ji 治其 国,欲 治其 国者, 先齐 其 家 ;y q q ji zh ,xin xi q shn ;y xi q ;欲 齐 其 家者, 先修其身;欲 修 其 shn zh ,xin zhng q xn ;y zhng q xn zh 身者, 先正其 心;欲 正其 心 者 ,xin chng q y ;y chng q y zh ,xin zh , 先诚其 意 ;欲 诚其 意 者, 先 致 q zh ,zh zh zi g w 。
w g r hu zh zh 其 知, 致知在格 物 物 格 而 后知至 ,zh zh r hu y chng ,y chng r hu xn ,知至而 后意 诚,意 诚而 后心 zhng ,xn zhng r hu shn xi ,shn xi r 正, 心正而 后 身修, 身修而 hu ji q ,ji q r hu gu zh ,gu zh r 后家齐 , 家齐 而 后国治, 国治而 hu tin xi png z tin z y zh y sh rn 后 天下 平 自天子 以 至于 庶人 ,y sh ji y xi shn wi bn q bn lun ,壹 是皆以 修 身为本其 本 乱 r m zh zh ,fu y q su hu zh bo ,r 而 末 治者,否矣 其 所厚者薄, 而 q su bo zh hu ,wi zh yu y c wi zh 其 所薄者厚, 未之有也 此 谓知 bn ,c wi zh zh zh y 本,此 谓知之至也 su wi chng q y zh ,w z q y r 所谓诚其 意 者,毋 自 欺 也 。
如 恶 w chu ,r ho ho s ,c zh wi z qin g 恶臭,如 好好色 ,此 之谓自谦 故 jn z b shn q d y xio rn xin j wi 君子 必慎其 独 也 小人 闲居 为 b shn ,w su b zh ,jin jn z r hu yn 不善, 无 所不 至, 见君子 而 后厌 rn ,yn q b shn ,r zh q shn rn zh 然,掩其 不善,而 著其善人之 sh j ,r jin q fi gn rn ,z h y y 视己 ,如见其 肺肝然,则 何 益 矣 c wi chng y zhng xng y wi g jn z 此 谓诚于 中 形于 外故 君子 b shn q d y zng z yu :“sh m su sh 必慎其 独 也 曾子 曰:“十目 所视 ,sh shu su zh ,q yn h !”f rn w ,d ,十 手所指,其 严乎 !”富 润屋 , 德 rn shn ,xn gung t pn ,g jn z b chng 润 身, 心广体 胖, 故 君子 必 诚 q y 。
sh yn :“shn b q o ,l zh y y 其 意 诗云:“ 赡彼 淇 澳 ,菉 竹猗 猗 ,yu fi jn z ,r qi r cu ,r zhu r m ,有斐君子 ,如 切如 磋,如琢如 磨 ,s x xin x ,h x xun x ,yu fi jn z , 瑟 兮僩兮 ,赫 兮喧兮 ,有斐君子 ,zhng b k xun x r qi r cu zh ,do , 终不 可煊兮 如 切如 磋者,道 xu y ;r zhu r m zh ,z xi y ;s x xin 学也 ;如琢如 磨 者,自 修也 ;瑟 兮 僩 x zh ,xn l y ;h x xun x zh ,wi y y 兮 者,恂溧 也 ; 赫 兮喧兮 者,威仪 也 ;yu fi jn z ,zhng b k xun x zh ,do ; 有斐君子 ,终不 可諠兮 者,道 shng d zh shn ,mn zh b nng wng y 盛德 至 善,民之不能 忘也 sh yn :“y x !qin wng b wng jn 诗云:“于 戏 ! 前 王不忘君 z xin q xin r qn q qn ,xio rn l q 子贤其贤而 亲其 亲, 小人乐 其 l r l q l ,c y m sh b wng y 。
kng 乐 而 利 其 利 ,此 以 没 世不忘也 康 go yu :“k mng d d ji yu :“g sh 诰曰:“克明德 大 甲曰:“顾 諟 tin zh mng mng d din yu :“k mng 天之 明 命帝典曰:“克明 jn d ji z mng y tng zh pn mng 峻德 皆自明也 汤之盘 铭 yu :“gu r xn ,r r xn ,yu r xn kng 曰:“苟日 新,日 日 新,又日 新 康 go yu :“zu xn mn sh yn :“zhu su 诰曰:“作新民诗云:“ 周虽 ji bng ,q mng wi xn sh g jn z w 旧 邦,其命维新是故 君子 无 su b yng q j sh yn :“bng j qin l 所不用其 极 诗云:“ 邦畿千里 ,wi mn su zh sh yn :“mn mn hung ,唯民所止诗云:“缗蛮黄 nio ,zh y qi y z yu :“y zh zh q 鸟,止于 丘隅 子 曰:“于 止知 其 su zh ,k y rn r b r nio h ?”sh yn 所止,可 以 人而 不 如鸟乎 ?”诗云 :“m m wn wng ,y j x jng zh 。
wi rn : “穆 穆 文 王,于 缉 熙敬止为人 jn zh y rn ,wi rn chn zh y jng ,wi 君止于 仁,为人 臣止于敬,为 rn z zh y xio ,wi rn f zh y c ,y gu 人子 止于孝,为人父 止于 慈 ,与 国 rn jio zh y xn z yu :“tng sng ,w 人 交止于 信子 曰:“ 听 讼,吾 yu rn y ,b y sh w sng h !”w qng zh 犹人也 , 必 也 使无讼乎 !”无情者 b d jn q c ,d wi mn zh ,c wi zh bn 不 得 尽其 辞 , 大 畏民志, 此 谓知本 su wi xi shn zi zhng q xn zh ,shn 所谓修 身在正其 心者, 身 yu su fn zh z b d q zhng ,yu su kng 有所忿懥则 不 得 其 正,有所 恐 j z b d q zhng ,yu su ho l z b d 惧 则 不 得 其 正,有所好乐 则 不 得 q zhng ,yu su yu hun z b d q zhng 。
其 正, 有所忧 患则 不 得 其 正 xn b zi yn ,sh r b jin ,tng r b wn 心不 在焉,视而 不见, 听而 不 闻 ,sh r b zh q wi ,c wi xi shn zi zhng ,食而 不 知其 味,此 谓修 身在 正 q xn 其 心 su wi q q ji zi xi q shn zh ,rn , 所谓齐 其 家在修其身者,人, zh q su qn i r p yn ,zh q su jin 之其 所亲爱 而 辟 焉,之其 所 贱 恶 r p yn ,zh q su jng wi r p yn ,zh 而 辟 焉,之其 所 敬畏而 辟 焉,之 q su i jn r p yn ,zh q su o du r 其 所哀 矜而 辟 焉,之其 所敖 惰而 p yn ,g ho r zh q , r zh q mi zh 辟 焉, 故 好而 知其 恶, 恶而 知其 美者 ,tin xi xin y g yn yu zh yu :“rn , 天下 鲜矣 故 谚有之曰:“人 m zh q z zh ,m zh q mio zh shu 。
莫 之其 子 之恶,莫 知其苗之 硕 ”c wi shn b xi ,b k y q q ji ”此 谓 身不 修,不 可 以 齐 其 家 su wi zh gu b q q ji zh ,q ji b 所谓治国必 齐 其 家者,其 家不 k jio ,r nng jio rn zh w zh g jn 可教,而能 教人者无 之故 君 z b ch ji r chng jio y gu xio zh 子 不 出家而 成 教于 国 孝者 ,su y sh jn y ;d zh ,su y sh chng y ,所以 事君也 ;弟 者,所以 事长 也 ;c zh ,su y sh zhng y kng go yu :“ ; 慈 者,所以 使众也 康诰曰: “ r bo ch z xn chng qi zh ,su b zhng 如 保赤子 心诚求之,虽不 中 ,b yun y wi yu xu yng z r hu ji zh ,不远矣 未有学 养子 而 后嫁 者 y y ji rn ,y gu xng rn ;y ji rng 也 一 家仁,一 国 兴仁;一 家 让 ,y gu xng rng ;y rn tn l ,y gu zu lun ,一 国 兴 让;一 人贪戾 ,一 国作 乱 ,q j r c 。
c wi y yn fn sh ,y rn dng ,其 机 如 此 此 谓一 言偾事,一 人 定 gu yo shn l tin xi y rn ,r mn cng 国尧 舜率 天下以 仁,而 民 从 zh ;ji zhu l tin xi y bo ,r mn cng 之;桀 纣率 天下以 暴,而 民 从 zh q su lng ,fn q su ho ,r mn b cng 之其 所 令,反其 所好,而 民不 从 sh g jn z yu zh j r hu qi zh rn 是故 君子 有诸己 而 后求诸人 ,w zh j r hu fi zh rn su cng h shn ,无 诸己 而 后非诸人所 藏乎 身 b sh ,r nng y zh rn zh ,wi zh yu y 不 恕, 而能喻 诸人者, 未之有也 g zh gu zi q q ji 故 治国在齐 其 家 sh yn :“to zh yo yo ,q y zhn zhn 诗云:“桃之夭夭,其 叶蓁 蓁 ,zh z y gu ,y q ji rn y q ji rn , 之子 于 归,宜 其 家人。